Nieuw op Canvas: Noors-Amerikaanse crimireeks 'Lilyhammer'

'Lilyhammer' is een mix van de Amerikaanse detective en de Scandinavische krimi, met als toetje een snuifje Italiaanse maffia en een flinke knipoog naar het 'noir'-genre erbovenop.

In 'Lilyhammer' maak je kennis met een gangster uit New York die als spijtoptant zijn baas aan de galg praat en daarna met een nieuwe identiteit een nieuw leven begint in het Noorse Lillehammer. In Noorwegen zorgde de reeks alvast voor een kijkcijferrecord. Bij ons is ze te zien op Canvas vanaf vrijdag 15 februari.

Frank 'The Fixer' Tagliano, gespeeld door Steven Van Zandt (bekend als stripclubbaas Silvio Dante in 'The Sopranos' en als gitarist van Bruce Sprinsteens E Steet Band) is een gangster uit New York die als spijtoptant zijn baas aan de galg praat en vervolgens in een programma voor getuigenbescherming naar Noorwegen wordt geherlokaliseerd, met een nieuwe identiteit en een nieuwe naam: Giovanni Henriksen.

Giovanni kiest Lillehammer als nieuwe woonplaats omdat hij gecharmeerd raakte door de stad – 'Lilyhammer' volgens hem – toen hij in 1994 op tv beelden zag van de Olympische Winterspelen die er toen werden georganiseerd. Natuurlijk is de realiteit heel wat minder rooskleurig. De administratie, wetten en regeltjes van de Noorse verzorgingsstaat zadelen de Amerikaan op met een cultuurshock van formaat.

Anderzijds valt het hem nogal tegen dat er ook in 'Lilyhammer' geen gebrek is aan punks en criminelen. Het gefnuikte ideaalbeeld van de stad en de tegenstelling tussen Giovanni's verwachtingen en de dagdagelijkse realiteit zorgen geregeld voor (zwarte) humor.

Vis op het droge
Giovanni voelt zich in het winterse Lillehammer als een vis op het droge en vervalt al snel in zijn oude gewoontes, onder meer om aan een vergunning te geraken om een nachtclub te mogen openen. Daarbij doet hij een beroep op een plaatselijke 'partner', Torgeir Lien (Trond Fausa Aurvåg). Samen slagen ze er met chantage, omkoperij en wat hardhandige argumenten in een mum van tijd in de club van de grond te krijgen. Vol vertrouwen in hun eigen manier van werken, slaan ze maar meteen ook een grote voorraad illegale sterke drank in. Maar daardoor komen ze in conflict met een motorbende.

Ondertussen begint Frank/Johnny een relatie met lerares Sigrid Haugli (Marian Saastad Ottesen). Maar die begint zich na een tijdje toch vragen te stellen over het gedrag van haar nieuwe vriend en de geheimen die hij lijkt te verbergen.

Dat doet ook zijn buurvrouw Laila Hovland (Anne Krigsvoll), toevallig ook de politiechef van Lillehammer.

In de loop van de reeks zien we hoe Frank/Johnny ook 'investeert' in een groot vastgoedproject en zich bezighoudt met witwaspraktijken. Maar stilaan begint de grond zelfs in het koude Lillehammer heet te worden onder zijn voeten: niet alleen stelt de plaatselijke politie zich vragen over het doen en laten van de nieuwe Noor, maar ook zijn 'oude vrienden' in New York dreigen hem op het spoor te komen...

Een New Yorker in Noorwegen
'Lilyhammer' werd gemaakt door de Noorse producent Rubicon TV voor de Noorse publieke zender NRK1 en de Amerikaanse kabelmaatschappij Netflix. De reeks werd op het lijf geschreven van Steven Van Zandt. Die werkte trouwens mee aan het scenario. Voor Van Zandt, in 'hoofdberoep' gitarist bij Bruce Springsteen, was het nog maar zijn tweede televisierol na zijn memorabele vertolking van Silvio Dante, de trouwe luitenant van Tony Soprano in de legendarische HBO-serie The Sopranos. Er zit dan ook heel wat Dante in Frank Tagliano, al is Van Zandts nieuwe boef wat milder en relaxter en dan zijn voorganger.

Maar 'Lilyhammer' speelt vooral in op de tegenstellingen tussen Noorwegen en New York. Frank is een immigrant in een land waar een grote controverse bestaat over immigranten. Hij is een misdadiger in een land waar misdaad nauwelijks bestaat, al heeft het imago van Noorwegen wat dat betreft wel een knauw gekregen door toedoen van Anders Breivik. Hij is een wetsovertreder in een land waar wetten en burgerzin hoog in het vaandel worden gedragen. Getuige daarvan: de Noorse première van 'Lilyhammer' werd een maand uitgesteld wegens problemen met 'product placement'. Maar Frank lapt de 'plaatselijke gebruiken' allemaal aan zijn laars en hanteert de methodes die hij altijd heeft gehanteerd. Dat zorgt voor contrast, spanning én humor.

Want natuurlijk is Noorwegen New York niet. Noorwegen, dat is de natuur, de leegte, de kou, de sneeuw, de dikke winterkleren en wollen truien, de wind, de lage lucht en het schemerlicht. Van die sfeer, die we zo goed kennen uit andere Scandinavische reeksen, is ook 'Lilyhammer' doordrongen, in de fotografie, de regie en de muziek, die werd geschreven door Frans Bak (die dat ook deed voor 'The Killing').

Het resultaat is een charmante reeks, spannend en bij momenten snel en snedig, maar vaak ook gewoon grappig en onderhoudend. De Noren zelf waren er dol op, want met een miljoen kijkers en een marktaandeel van 56.3% was Lilyhammer het best scorende programma ooit op de Noorse publieke omroep en de beste eigen fictiereeks in de Noorse televisiegeschiedenis. Er werd dan ook al snel een tweede reeks gemaakt.

'Lilyhammer', vanaf vrijdag 15 februari om 20.40 uur op Canvas.