'De Kanarie in de Kolenmijn': voorbode voor groter onheil?
Klopt de metafoor van 'de kanarie in de kolenmijn'? Is toenemend antisemitisme een voorbode voor groter onheil voor de héle samenleving? Hanneke Groenteman onderzoekt het vanaf zondag 4 december en begint in Nederland.
In latere uitzendingen volgen Engeland en Frankrijk.
In de aflevering over Nederland zijn er ontmoetingen met onder andere Evelien Gans (hoogleraar Hedendaags jodendom en antisemitismedeskundige), Max van Weezel (journalist) en Annemarie van de Weert (journalist en wetenschapper). Met lerares Trudy Coenen spreekt Hanneke Groenteman over polarisatie en verschillende meningen in de klas, terwijl opperrabbijn Jacobs uit de doeken doet hoe hij het veranderend klimaat in zijn woonomgeving beleeft. In het Amsterdamse Buitenveldert en Geuzenveld vraagt Hanneke tot slot de meningen van jongeren op straat.
Natte deken
Na aanvankelijke twijfel over de deelname aan dit documentaire drieluik, zegt Hanneke een kanteling in haar evenwicht te hebben ervaren. Ze beschrijft hoe ze eenmaal met de filmploeg op pad, ze meer en meer uit balans raakte. Het probleem, van het antisemitisme als voorbode voor groter onheil, sloeg ineens als een natte deken in het gezicht.
Stil en angstig
De confrontatie met het antisemitisme zorgt ervoor dat de zoektocht in de Kanarie in de Kolenmijn de persoonlijke zoektocht van Hanneke wordt. Een zoektocht tegen wil en dank. Maar wat levert de ontdekkingsreis de kijker vanaf zondag 4 december op? Hanneke stelt dat Joden alle reden hebben om angstig te worden van het lawaai van het antisemitisme, en dat er wel zeker sprake is van een kolenmijn. Met vergiftigde lucht. En dat als de Joden stil worden en angstig, iedereen reden heeft om zich zorgen te maken.
Lucht zuiveren
Het gaat Hanneke niet om afkomst of religie. Of het nu gaat om Joden en niet-Joden, je opsluiten in je eigen wereld heeft volgens haar geen zin. Orthodoxen in de hunne, blanken in de hunne, moslims bij elkaar. Dat voelt misschien veilig. Maar het enige wat erop zit is dat we samenspannen om de lucht te zuiveren. Dat we ons sterk maken tegen dreigend gevaar. En dat kan alleen samen.
'De Kanarie in de Kolenmijn' wordt in opdracht van de Joodse redactie van de EO geproduceerd door Eye2Eye Media.
'De Kanarie in de Kolenmijn', vanaf zondag 4 december om 19.20 uur bij de EO op NPO 2.
