Zondag in 'KRO Kruispunt': Denkend aan Holland

Na vijf zware oorlogsjaren trokken ze weg van woningnood en werkeloosheid, op naar Australië, Nieuw Zeeland, maar vooral naar Canada, het land van onze bevrijders waar de toekomst voor hen open lag. Ze lieten alles achter, namen afscheid van familie en vrienden en begonnen een nieuw leven in een volslagen onbekend land. Hoe is het ze vergaan, die emigranten van het eerste uur? Hoe denken ze op hun oude dag  terug aan Holland?

'KRO Kruispunt' bezocht Toronto en sprak met mensen uit de eerste generatie naoorlogse emigranten.

Martin van Denzen (76) kwam als 18-jarige jongen naar Canada. Afkomstig uit een arbeidersgezin uit de Bollenstreek zocht hij zijn toekomst overzee. Samen met zijn vrouw Nellie bouwde hij een bestaan op. Nederland heeft hij nooit gemist: 'Je vrienden worden je familie hier. Vrienden zijn heel belangrijk, dat helpt tegen heimwee. Je familie kun je niet kiezen, je vrienden wel.' Martin heeft veel Nederlandse vrienden, maar ook Canadese. De kinderen van zijn vrienden noemen Nellie en hem Aunt en Uncle. Echt familie dus.

Rimmer Tjalsma is 89 jaar. In 1950 kwam hij naar Canada en begon, zoals de meeste emigranten, met werken op een boerenbedrijf. Koeien melken had hij in zijn onderduiktijd geleerd. Later begeleidde hij nieuwkomers uit Nederland: 'De meesten spraken nauwelijks Engels. Ik haalde ze op van de boot en zorgde dat ze op de juiste bestemming aankwamen.' Heimwee heeft hij nooit gehad. Zijn vrouw Ann (85) heeft daar wel last van, ook al weet ze dat ze verlangt naar een land dat niet meer bestaat: 'Er is zoveel veranderd in Nederland. Ik idealiseer het in mijn hoofd.'

Van Denzen presenteert elke zaterdag een Nederlands uurtje op de radio. Een groot deel van zijn luisteraars woont in bejaardenhuis Holland Christian Homes, een complex van vijf torenflats in Brampton, een plaatsje ten westen van Toronto. 1100 mensen wonen er, voornamelijk Nederlanders. 'KRO Kruispunt' kijkt mee bij een koorrepetitie en een fitnessles en hoort en ziet ook hier de verbondenheid met Nederland.

In de 'Dutch Shop' in Toronto komen Nederlanders bij elkaar om bij te praten bij een kop erwtensoep en een broodje kroket. 'Hier is het gezellig', zeggen de gasten, en gezelligheid is wat ze missen in Canada. Miep Meuring en Janny Klaver wonen er al 60 jaar, maar dat blijft ze verbazen. 'Niemand heeft hier tijd voor een kopje koffie. Iedereen heeft haast.' En als het dan tot een bezoekje komt  is het volstrekt anders dan in Nederland. Miep Meuring: 'Ik kreeg één glas wijn. Zure wijn. En niets te eten erbij. Toen ik opstond viel ik gewoon om.'

Over heimwee hebben ze het liever niet, de emigranten van het eerste uur. Dat is ook een kwestie van zelfbescherming; teruggaan is immers geen optie. Hun kinderen en kleinkinderen wonen in Canada en in Nederland is iedereen die ze kenden overleden. Maar op de vraag of ze het anderen zouden aanraden zeggen de meesten nee. Miep Meuring en Janny Klaver zeggen het  heel beslist: 'Als ik het over mocht doen was ik nooit gegaan.'

'KRO Kruispunt', zondag 26 april om 23.05 uur op NPO 2.