Zaterdag in 'Andere Tijden': De Hel van Hoog Catharijne

Frank: 'Honderden mannen en vrouwen sliepen hier. Drugsdealers reden af en aan, prostituees huppelden er rond, vechtpartijen en steekpartijen gebeurden elke nacht.' De 'junkentunnel' is het dramatisch dieptepunt van meer dan 20 jaar drugsoverlast in Hoog Catharijne.

Bij de opening in de jaren 70 was het winkelcentrum vernieuwend. Alles kon je vinden in deze reusachtige woon-, winkel- en werkkolos. Alles overdekt en warm. Maar naast de miljoenen shoppers die jaarlijks naar Utrecht komen, heeft Hoog Catharijne ook een enorme aantrekkingskracht op randfiguren uit het hele land. Dak- en thuisloze mannen en vrouwen met psychische en/of drugs- en alcoholproblemen verzamelen zich ook hier. Waren het er halverwege de jaren 80 nog maar een handjevol, hun aantal groeit snel naar ruim duizend. Oud-wethouder Hans Spekman: 'Ze kwamen naar Utrecht omdat het centraal lag en bleven omdat het er warm was en er voldoende aanbod van drugs was.'

Jan
Een van de blijvers is Jan. Op weg naar Frankrijk strandt hij in Hoog Catharijne. Om zijn dagelijkse behoefte van 700 gulden aan heroïne bij elkaar te hosselen, steelt hij alles wat los en vast zit: 'Mijn favoriete winkel was parfumzaak Douglas. Ik stuurde een vieze stinkende tandeloze junk vooruit als afleidingsmanoeuvre en dan kon ik op mijn gemak 40, 50 flesjes parfum jatten.' 's Nachts slaapt Jan met honderden anderen in het winkelcentrum. 'Slapen op Hoog Catharijne betekende problemen. Wist men dat je geld op zak had, dan werd je bestolen.'

'Keep them moving'
Gemeente, politie en welzijnswerk zijn verrast door de onverwachte toename van verslaafden en hebben jarenlang geen idee hoe ze de problematiek van bedelende, stelende en in het wild plassende en slapende junks moeten aanpakken. Een van de door de politie gebruikte methodes is 'Keep them moving'. Frank: 'Elk half uur kwamen agenten langs. Dat ging de hele dag door. Soms werd je gefouilleerd, gestript en afgevoerd naar het bureau. Vier uur later stond je weer op straat 'De aanpak werkt niet.' Hans Spekman: 'Je drukt op de ene plek en dan poept het op een andere plek weer op.'

Zo gaat het niet meer
Uiteindelijk worden de junks weggestopt in de 'tunnel' ver uit het zicht van het winkelend publiek. Rond de eeuwwisseling komt het besef dat er een integrale aanpak van het probleem moet komen. Winkeliers, zorgverzekeraars, politie en gemeente slaan de handen ineen en komen met een plan om de overlast te verminderen en de menselijkheid te verbeteren.
Allereerst komt er een project voor gratis heroïne, zodat junks niet hoeven te stelen. Vervolgens worden er gebruikersruimtes ingericht waar veilig en hygiënisch gebruikt kan worden en als laatste worden er zeven hostels gecreëerd waar de verslaafden kunnen wonen. Voormalig burgemeester Annie Brouwer-Korf: 'Het was spannend of het ging werken want we hadden een elegante oplossing verzonnen en misschien krijgen we nu heel Nederland hier. Wat we toen wel hebben bedacht is dat je een band met Utrecht moet hebben. Heb je dat niet dan ga je terug naar Amsterdam of Rotterdam. We zijn niet het afvalputje van Nederland. En het lukte.'

In 2005 krijgt de gemeente Utrecht de Hein Roethof-prijs voor de aanpak van de overlast in Hoog Catharijne.

'Andere Tijden', zaterdag 14 januari om 21.20 uur bij de NTR op NPO 2.