'Andere Tijden' reconstrueert de opkomst van Mark Rutte
Bijna acht jaar is hij onafgebroken premier van Nederland, Mark Rutte. Niets lijkt aan hem te kleven. Verbaal is hij iedereen de baas. Problemen worden opgelost of weggelachen. Inmiddels lijkt zijn gezag – ook in Europa – onomstreden.
Maar de aanloop naar dat premierschap verloopt allerminst soepel, zijn leiderschap staat in die tijd herhaaldelijk ter discussie en de partij is naarstig op zoek naar een ankerthema; waar staat de VVD eigenlijk voor? Wat is de kracht van de nieuwe leider? Kiezers lijken er weinig vertrouwen in te hebben; de opiniepeilingen zijn in die tijd dramatisch. Achteraf is het bijna een wonder dat de VVD in 2010 de grootste partij van het land wordt.
'Andere Tijden' gaat terug naar de beginperiode van partijleider Rutte als de VVD en de toekomstig premier zoekende zijn.
Strijd met Rita Verdonk
Rutte wordt in 2006 de voorman van de VVD na een nipte overwinning in de interne verkiezing met Rita Verdonk om het leiderschap van de VVD. Rutte wint de strijd, maar Rita Verdonk haalt bij de Tweede Kamer verkiezingen meer voorkeursstemmen dan de nieuwe partijleider. En zij vent die positie te pas en te onpas uit. In september 2007 zet Rutte Rita uit de fractie. Een omstreden beslissing, zo blijkt in de dagen daarna. Binnen de fractie, maar ook in het land heeft Verdonk aanhang. Toenmalig fractielid Ton Elias schetst de positie van Rutte in die tijd: 'Wankel, wankel, hij moest het echt verdienen. Rutte is een vriendelijke aardige jongen die bij zijn moeder op bezoek gaat, Verdonk is een stoere mevrouw die met helikopters door het land vliegt. Dat was een beetje de stemming.' Toenmalig Tweede Kamerlid Charlie Aptroot betreurt het wegsturen van Verdonk nog altijd. Hij is op haar hand en denkt erover uit de fractie te stappen. 'Ik was heel emotioneel, ik vond het echt heel erg', aldus de huidige burgemeester van Zoetermeer. Rutte overtuigt Aptroot te blijven.
Groen-Rechts
Met de interne strijd beslecht, moet Rutte op zoek naar een pakkend thema. Waar staat de VVD voor? En hoe kom je sterk uit de oppositie? Edith Schippers, destijds vicefractievoorzitter van de VVD, vertelt in de uitzending over bezoeken aan de Republikeinen in Amerika en de Conservatieve partij in Engeland waar ze informatie inwint. Rutte bedenkt Groen-Rechts: de VVD wil zich op het milieu storten. 'Ja, het milieu? Moet u luisteren, het was dikke, financieel-economische crisis. En dan stonden mensen niet echt open voor dit soort boodschappen', analyseert Schippers in de uitzending. 'Ik vond het niets. Het was ook zo weer weg', verzucht Aptroot.
Imago schaven
Als Rutte het met het thema 'Vrijheid van meningsuiting' probeert, ontploft dat in zijn gezicht. Binnen een dag is de discussie verengd naar de vraag of je dan ook de Holocaust mag ontkennen. En ja, zegt Rutte, dat is dan wel de consequentie. Nederland is te klein. De VVD blijft in de peilingen onveranderd laag. Intussen neemt de VVD voorlichter Nicholas
Kouwenhoven in de arm om het imago van Rutte op te poetsen. 'Ik denk dat ik premier kan worden van het land', herinnert Kouwenhoven zich Ruttes woorden in hun eerste gesprek, nog altijd met verwondering. De VVD is op dat moment de vijfde partij van het land, kleiner dan de SP.
Kouwenhoven haalt een glamourfotograaf om de foto’s van de studentikoos uitziende Rutte op te frissen; schaaft aan zijn presentatie en weet hem in het veelbekeken televisieprogramma van Carlo & Irene op zondagmiddag te praten.
Het omslagpunt
Alle geïnterviewden in de uitzending concluderen dat het omslagpunt komt met de motie van wantrouwen tegen het kabinet Balkenende-4. Nederland is in crisis en het kabinet doet daar veel te weinig tegen, zo oordeelt Rutte in de Tweede Kamer. Nog nooit vertoond, zegt Elias. Een motie van wantrouwen tegen het hele kabinet. Rutte stelt een daad die de kiezer vertrouwen inboezemt. De VVD heeft zijn thema (terug)gevonden: economie.
'Andere Tijden', zaterdag 8 september om 21.20 uur op NPO 2.
