'Kongo': over 500 jaar kolonisatie, 50 jaar onafhankelijkheid

De reeks kadert in de viering van de 50ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo (30 juni). 'Kongo' is een coproductie van Canvas met onder meer Off World, Eklektik en RTBF.

De documentaire brengt de geschiedenis van Congo in kaart over een tijdspanne van vijf eeuwen, vanaf de ontscheping van de Portugezen in de 15e eeuw, tot het bewind van Joseph Kabila vandaag. Er is lang gewerkt aan dit project: historici en documentalisten deden meer dan een jaar onderzoek, in samenwerking met diverse universitaire instellingen en de belangrijke archiefinstellingen in dit land.

Aflevering 1 : De wedren (1510 – 1908) – 25/05
De eerste aflevering beschrijft de grote stappen van de Europese koloniale bezetting van Congo. We volgen het spoor van een aantal Portugese, Franse, Belgische en Afrikaanse pioniers bji de eerste belangrijke stappen in de Europese kolonisatie van Kongo. Van de bezetting van de Portugezen in de 16de eeuw tot de heerschappij van Leopold II in de 19de eeuw, van de slavenhandel tot de handel in rubber: via getuigen die de kolonisatie van binnenuit hebben meegemaakt, blikt deze aflevering terug op de verschillende facetten van die bloedige verovering en wrede uitbuiting.

Aflevering 2 : De tijd der illusies (1908-1960) – 01/06
In de tweede aflevering zien we hoe Leopold II, bedolven onder de kritiek, in 1908 de Onafhankelijke Kongo-Vrijstaat afstaat aan België. In een mozaïek van portretten verkent deze aflevering hoe zwarten en blanken met hun daden of ideeën een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van Belgisch Kongo. Als stukjes van een grote legpuzzel vertellen de verschillende personages vanuit hun eigen invalshoek over de hoogtepunten van de Kongolese geschiedenis van de 20ste eeuw.

Aflevering 3 : De reus op lemen voeten (1960 – 2010) – 08/06
De derde aflevering begint met de abrupte onafhankelijkheid van Congo op 30 juni 1960. Patrice Lumumba, het historische symbool van hoop en vernieuwing, wordt snel aan de kant gezet en vermoord. Zo wordt hij een nieuwsgierige en aandachtige waarnemer van het wel en wee van zijn land, van 1960 tot 2010; van het bewind van Mobutu tot dat van Joseph Kabila, waarover hij in deze derde episode hartstochtelijk vertelt.

Docufictie
'Kongo' gaat de uitdaging aan om in de vorm van docufictie de bewogen geschiedenis te vertellen van één van de rijkst bedeelde, meest begeerde en controversiële regio’s in Centraal-Afrika. Dat gebeurt door een originele en venieuwende combinatie van oorspronkelijk archiefmateriaal en speciaal daartoe ontworpen animatiesequenties.

Gebaseerd op authentieke documenten uit de belangrijkste archieven van ons land, laat 'Kongo' de kijkers de blanke aanwezigheid in Zwart-Afrika herontdekken, beleven en begrijpen. Kongo stelt in drie afleveringen van 52 minuten nieuwe inzichten en een nieuwe interpretatie van het verleden voor om op onafhankelijke en onbevooroordeelde manier het heden beter te begrijpen:

'Kongo' is gemaakt met exclusieve foto’s en archiefbeelden, met een sterke evocatieve en aanschouwelijke kracht, die vaak voor het eerst aan het grote publiek worden getoond. De archieffilms komen uit het Afrikamuseum in Tervuren, het Kadoc te Leuven, Cinematek te Brussel, Belgavox, RTBF, VRT en privé-verzamelingen. De beelden zijn enerzijds afkomstig uit verzamelingen die in het kader van het project 'De Koloniale Film' werden gedigitaliseerd, op initiatief van de makers van deze reeks; en anderzijds ook uit de recent gediditaliseerde fotografische collecties van het Afrikamuseum in Tervuren. 'Kongo' biedt de kans om dit cinematografisch koloniaal patrimonium te (her)ontdekken. De initiatiefnemers hebben de overheden er bovendien toe aangezet om die verzameling te repatriëren naar Afrika en ter beschikking te stellen van de Congolese, Burundese en Rwandese bevolking.

Het verhaal van 'Kongo' wordt geëvoceerd aan de hand van een meerstemmige vertelling door bekende (Lumumba, Kasa-Vubu) en minder bekende (Lavigerie, Tippo Tip, Panda, Kimbangu, Ryckmans) historische figuren uit de Kongolese geschiedenis, én door anonieme getuigen die eveneens hebben bijgedragen tot de transformatie van het Afrikaanse continent. In originele animatiesequenties dompelen deze personages ons onder in hun leefwereld en nemen ze ons niet alleen mee achter de schermen van de officiële geschiedschrijving, maar ook in hun persoonlijke en symbolische beleving van de gebeurtenissen.

Het gebruik van animatie verleent de documentaire een eigenzinnnige, artistieke en soms ludieke benadering, waarbij diverse soorten archief (gravures, geluidsopnames, foto’s, films) worden geïntegreerd in geanimeerde reconstructies van belangrijke en symbolische sleutelmomenten. Deze animaties wekken tevens de sleutelpersonages weer tot leven: we zien en horen hen praten, als het ware als getuigen van hun eigen geschiedenis. Deze animaties werden gerealiseerd door de animatiestudio WalkingThe Dog.

Het documentaire project 'Kongo' werd geproduceerd door Eklektik Productions en Off World in een coproductie met RTBF, Canvas, Arte Belgique, La Communauté Française de Belgique, Het Vlaams Audiovisueel Fonds, Motion Investment Group, Media Programme, Bruxellimage, het Afrikamuseum en Belgavox.

'Kongo', vanaf dinsdag 25 mei 3 weken lang om 22.05 uur op Canvas.